Cụ thể như sau: Quy định tại khoản 3 Điều 75 của Luật Đầu tư năm 2020 đã sửa đổi, bổ sung một số điểm của khoản 2 Điều 25 của Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 (Luật số 55/2014/QH13) đã được sửa đổi, bổ sung một số điều theo Luật sửa đổi 37 Luật có liên quan đến quy hoạch năm 2018 (Luật số 35/2018/QH14) và Luật Đầu tư công năm 2019 (Luật số 39/2019/QH14):
“a) Sửa đổi, bổ sung điểm a khoản 2 Điều 25 như sau:
“a) Đối với các đối tượng quy định tại Điều 18 của Luật này, cấp có thẩm quyền căn cứ đánh giá sơ bộ tác động môi trường để chấp thuận chủ trương đầu tư; nhà đầu tư chỉ được thực hiện dự án sau khi báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt.
Đối với dự án đầu tư công, cấp có thẩm quyền căn cứ đánh giá sơ bộ tác động môi trường để quyết định chủ trương đầu tư; căn cứ đánh giá tác động môi trường để quyết định đầu tư đối với các đối tượng quy định tại Điều 18 của Luật này. Chính phủ quy định chi tiết đối tượng, nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường;”;
b) Sửa đổi, bổ sung điểm đ khoản 2 Điều 25 như sau:
“đ) Đối với dự án không thuộc đối tượng quy định tại các điểm a, b, c và d khoản này, cấp có thẩm quyền căn cứ đánh giá sơ bộ tác động môi trường để cấp 2 Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, trừ trường hợp cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo yêu cầu của nhà đầu tư; nhà đầu tư chỉ được thực hiện dự án sau khi báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt.”.”
Yêu cầu về đánh giá sơ bộ tác động môi trường đã được quy định trong Luật Đầu tư công năm 2019, Luật Đầu tư năm 2020, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư năm 2020 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng năm 2020.
Cụ thể như sau:
Luật đầu tư công 2019 quy định: Tại khoản 3 Điều 25 về Trình tự, thủ tục quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài: “Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp ý kiến của các Bộ, cơ quan trung ương, địa phương có liên quan và đánh giá sự cần thiết của chương trình, dự án, đánh giá sơ bộ tính khả thi, hiệu quả kinh tế - xã hội, sơ bộ tác động môi trường (nếu có) và tác động của chương trình, dự án đối với kế hoạch đầu tư công trung hạn, lựa chọn đề xuất chương trình, dự án phù hợp trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định”.
Tại khoản 2 Điều 30 về Nội dung báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án quan trọng quốc gia và dự án nhóm A: “Phân tích, đánh giá sơ bộ tác động về môi trường trong nội dung báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án quan trọng quốc gia và dự án nhóm A”;
Tại khoản 6 Điều 31 về Nội dung báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C: “Phân tích, đánh giá sơ bộ tác động về môi trường trong nội dung báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C”.
Luật đầu tư 2020 quy định: Tại khoản 1 Điều 33 về Hồ sơ, nội dung thẩm định đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư: “Đánh giá sơ bộ tác động môi trường (nếu có) trong hồ sơ, nội dung thẩm định đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư do nhà đầu tư đề xuất”;
Tại khoản 2 Điều 33: “Đánh giá sơ bộ tác động môi trường (nếu có) trong hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư dự án đầu tư do cơ quan nhà nước có thẩm quyền lập”;
Tại khoản 3 Điều 33: “Đánh giá sơ bộ tác động môi trường (nếu có) trong nội dung thẩm định đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư”.
Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư năm 2020 quy định tại khoản 3 Điều 14 về Lựa chọn dự án và lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án PPP: “Đánh giá sơ bộ tác động môi trường trong nội dung Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi”.
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng năm 2020 quy định tại khoản 11 Điều 1 về Nội dung Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tư xây dựng: “Đánh giá sơ bộ tác động môi trường trong nội dung Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tư xây dựng”.
Như vậy, theo quy định của Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, các dự án đầu tư công, dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư khi xem xét quyết định chủ trương đầu tư phải thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường (BVMT). Luật Đầu tư cũng quy định trong hồ sơ dự án đầu tư thuộc thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ khi xin chấp thuận chủ trương đầu tư phải có nội dung “đánh giá sơ bộ tác động môi trường”.
Dự thảo Nghị định cần quy định việc đánh giá sơ bộ tác động môi trường được thực hiện trong giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi hoặc đề xuất thực hiện dự án đầu tư, được thể hiện là một phần trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi hoặc đề xuất thực hiện dự án đầu tư và sẽ được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét đồng thời với hồ sơ quyết định chủ trương đầu tư dự án, không làm phát sinh thêm thủ tục hành chính.
Dự thảo Nghị định sẽ tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc tại Điều 25 Luật Bảo vệ môi trường năm 2014, đồng thời quy định cụ thể đối tượng, nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường trong các luật liên quan đến đầu tư. Đồng thời sẽ hoàn thiện và đồng bộ các quy định của pháp luật về đầu tư và bảo vệ môi trường. Theo quy định của Luật Đầu tư năm 2020, Nghị định có hiệu lực thi hành từ 01 tháng 9 năm 2020.
Về yêu cầu thực tế
Xem xét, cân nhắc sớm các nội dung liên quan đến tác động môi trường từ dự án đầu tư, tăng cường chất lượng công tác phòng ngừa trong bảo vệ môi trường; nhận diện các dự án có tiềm năng tác động tiêu cực lên môi trường và sơ bộ xác định phạm vi, quy mô tác động đến môi trường của dự án đầu tư.
Chủ dự án và cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định những tác động môi trường quan trọng và những vấn đề cần quan tâm nhất trong quá trình ra quyết định đối với một dự án được đề xuất và loại bỏ những vấn đề ít quan tâm hơn; đảm bảo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) trong giai đoạn sau được tập trung vào các tác động môi trường quan trọng nhất của dự án, giúp cho việc thực hiện ĐTM tiết kiệm được thời gian và kinh phí.
Tháo gỡ khó khăn cho nhà đầu tư do giai đoạn xin chủ trương đầu tư chưa có đầy đủ nội dung thực hiện dự án đầu tư để tiến hành đánh giá tác động môi trường chi tiết.
Các dự án đầu tư công và các dự án đầu tư không bị chậm triển khai do chưa thực hiện thủ tục thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường. Vì các lý do nêu trên, việc xây dựng Nghị định quy định về đánh giá sơ bộ tác động môi trường là cần thiết và là yêu cầu thực tiễn khách quan.
Quan điểm chỉ đạo xây dựng Nghị định
Việc xây dựng Nghị định quy định về đánh giá sơ bộ tác động môi trường được tiến hành trên các quan điểm chỉ đạo sau: (1). Bảo đảm phù hợp với Hiến pháp, Luật Bảo vệ môi trường và các quy định pháp luật liên quan. (2). Bảo đảm phù hợp với thực tế, tính hợp lý, khoa học, tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tiễn của nước ta. (3). Kịp thời cập nhật, sửa đổi, bổ sung những quy định tại Luật Đầu tư công năm 2019; Luật Đầu tư năm 2020, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư năm 2020, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng năm 2020 nhằm bảo đảm sự đầy đủ, toàn diện của pháp luật. (4). Khắc phục, xử lý những vướng mắc, bất cập trong quá trình thực hiện đánh giá tác động môi trường trong giai đoạn xin chủ trương đầu tư theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2014. (5). Cập nhật nội dung các quy định của dự thảo Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi và dự kiến sẽ trình Quốc hội thông qua trong năm 2020.
Nghị định được xây dựng trên cơ sở kế thừa có chọn lọc Nghị định số 40/2020/NĐ-CP ngày 06 tháng 4 năm 2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đầu tư công và Nghị định số 40/2019/NĐ-CP ngày 13 tháng 5 năm 2019 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các nghị định quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Luật bảo vệ môi trường như đối tượng phải xin chấp thuận chủ trương đầu tư, đánh giá sơ bộ tác động môi trường phải thực hiện trong giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi hoặc đề xuất thực hiện dự án đầu tư. Kết quả đánh giá sơ bộ tác động môi trường được thể hiện là một phần trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi hoặc đề xuất thực hiện dự án đầu tư. Nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, thẩm định đồng thời với nội dung báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư, hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư giảm thiểu thời gian và tăng cường chất lượng công tác thẩm định.
Về nội dung dự thảo Nghị định
Về phạm vi điều chỉnh: Nghị định này quy định chi tiết về đánh giá sơ bộ tác động môi trường.
Về bố cục và nội dung cơ bản của Dự thảo Nghị định gồm có 03 Chương và 07 Điều: những quy định chung; đánh giá sơ bộ tác động môi trường; điều khoản thi hành.
Dự thảo quy định cụ thể về đánh giá sơ bộ tác động môi trường như sau:
Thực hiện, xem xét, thẩm định đánh giá sơ bộ tác động môi trường
Đối tượng phải thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường bao gồm: a) Dự án đầu tư công, trừ các dự án đầu tư công khẩn cấp; b) Dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (dự án PPP); c) Dự án đầu tư thuộc thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ có khả năng ảnh hưởng đến môi trường hoặc tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng lớn đến môi trường quy định tại Phụ lục kèm theo Nghị định này. d) Dự án đầu tư thuộc diện cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, trừ trường hợp cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo yêu cầu của nhà đầu tư.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân đề xuất dự án đầu tư thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều này thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường trong quá trình lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tư xây dựng, báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư, hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.
Việc xem xét, thẩm định đánh giá sơ bộ tác động môi trường được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện cùng với việc xem xét, thẩm định quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư của dự án, cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư công, đầu tư theo phương thức đối tác công tư, đầu tư và xây dựng.
Việc quy định đối tượng phải đánh giá sơ bộ tác động môi trường đảm bảo:
Tính thống nhất về đối tượng thực hiện với Luật Đầu tư công năm 2019; Luật Đầu tư năm 2020, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư năm 2020, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xây dựng năm 2020 và Điều 18 Luật Bảo vệ môi trường năm 2014
Tính thống nhất về việc xem xét, thẩm định đánh giá sơ bộ tác động môi trường được cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện cùng với việc xem xét, thẩm định quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư của dự án, cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư công, đầu tư theo phương thức đối tác công tư, đầu tư và xây dựng.
Nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường
Nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đầu tư xây dựng, báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư, hồ sơ đề nghị cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư bao gồm: (1) Đánh giá sự phù hợp của địa điểm thực hiện dự án với chiến lược bảo vệ môi trường, quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, nội dung bảo vệ môi trường trong quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh và các quy hoạch khác có liên quan (nếu có). (2) Nhận dạng, dự báo các tác động môi trường chính có thể xảy ra của dự án theo các phương án (nếu có) về: quy mô, công nghệ sản xuất và địa điểm thực hiện dự án. (3) Nhận diện các yếu tố nhạy cảm về môi trường của khu vực thực hiện dự án theo các phương án về địa điểm (nếu có). (4) Phân tích, đánh giá, lựa chọn phương án về quy mô, công nghệ sản xuất, công nghệ xử lý chất thải, địa điểm thực hiện dự án và các biện pháp giảm thiểu tác động môi trường (nếu có). (5) Xác định những vấn đề môi trường chính và phạm vi ảnh hưởng đến môi trường cần lưu ý trong quá trình thực hiện đánh giá tác động môi trường.
Việc quy định nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường đảm bảo:
Kế thừa chọn lọc Điều 12 Nghị định số 40/2020/NĐ-CP ngày 06 tháng 4 năm 2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đầu tư công về đối tượng, nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường để làm căn cứ quyết định chủ trương đầu tư; tính thống nhất về nội dung dự thảo Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi;
Nguyên tắc phòng ngừa ô nhiễm; xem xét, cân nhắc sớm các nội dung liên quan đến tác động môi trường từ dự án đầu tư, tăng cường chất lượng công tác phòng ngừa trong bảo vệ môi trường; nhận diện các dự án có tiềm năng tác động tiêu cực lên môi trường và sơ bộ xác định phạm vi, quy mô tác động đến môi trường của dự án đầu tư.
Chủ dự án và cơ quan nhà nước có thẩm quyền tập trung xác định những tác động môi trường quan trọng và những vấn đề cần quan tâm nhất trong quá trình ra quyết định đối với một dự án được đề xuất và loại bỏ những vấn đề ít quan tâm hơn; đảm bảo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) trong giai đoạn sau được tập trung vào các tác động môi trường quan trọng nhất của dự án, giúp cho việc thực hiện ĐTM tiết kiệm được thời gian và kinh phí.
