Về nước thải: Vẫn còn tình trạng nước thải không được xử lý hoặc xử lý không đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất thải nhưng xả trực tiếp ra ngoài môi trường. Công tác đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật về môi trường còn rất yếu kém, hầu hết nước thải sinh hoạt của các khu đô thị, dân cư đều chưa được xử lý thải thẳng ra các lưu vực sông. Việc điều tiết nước sông tại một số khu vực địa bàn liên tỉnh tại còn chưa hợp lý, làm gia tăng mức độ ô nhiễm.

Về chất thải rắn: chất thải rắn sinh hoạt nhiều nơi trên lưu vực chưa được thu gom, xử lý đúng quy định, đặc biệt tại các làng nghề, khu vực dân cư tập trung, thải trực tiếp vào sông.

Về nhận thức: Nhận thức của người dân, một số doanh nghiệp trong công tác bảo vệ môi trường còn chưa cao; sự tham gia vào cuộc các cấp ủy, chính quyền địa phương chưa thực sự mạnh mẽ, quyết liệt. Chúng tôi cho rằng đây là những điều kiện tiên quyết để tạo được sự chuyển biến về môi trường của lưu vực.

Từ những nguyên nhân nêu trên, tại Văn bản số 4725/BTNMT-TCMT ngày 04/9/2018 mới đây, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đề nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang chỉ đạo tập trung triển khai vào 03 nhóm giải pháp:

Tập trung xử lý nước thải sản xuất, sinh hoạt đảm bảo đạt QCVN trước khi thải ra lưu vực

Khẩn trương hoàn thành việc rà soát, tổng hợp, đánh giá các nguồn thải trực tiếp hoặc gián tiếp vào sông Cầu, tập trung vào các nguồn thải có lưu lượng lớn; từ đó áp dụng các biện pháp kiểm soát hiệu quả ô nhiễm tại nguồn, đặc biệt là các cơ sở có nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường, sự cố môi trường. Tăng cường các hoạt động quan trắc, giám sát chất lượng nước; đặc biệt là hệ thống quan trắc tự động truyền số liệu về Sở Tài nguyên và Môi trường để giám sát; kịp thời phát hiện những hiện tượng bất thường về chất lượng nước của nguồn thải lớn cũng như lưu vực sông.

Tăng cường đầu tư, hoàn thành công trình xử lý nước thải tập trung tại các làng nghề, cụm công nghiệp, cum dân cư hoạt động trên lưu vực; bảo đảm toàn bộ nước thải phát sinh từ làng nghề, khu công nghiệp, cụm công nghiệp phải được xử lý đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường trước khi xả thải vào lưu vực sông. 

Xây dựng có lộ trình đầu tư hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt tập trung để khắc phục tình trạng nước thải sinh hoạt không qua xử lý thải trực tiếp ra ngoài môi trường. Tại một số đô thị lớn, khu dân cư tập trung của các địa phương trên lưu vực, cần nghiên cứu thiết lập các hệ thống thu gom và xử lý nước thải tập trung song song với việc đầu tư các công trình xử lý tại nguồn ở ngay các khu dân cư mới.

Chỉ đạo các địa phương trên lưu vực thực hiện các giải pháp xử lý chất thải rắn

Rà soát lại quy hoạch các điểm tập kết chất thải rắn; xử lý ngay các điểm tập kết chất thải rắn không đúng quy định, đặc biệt các điểm dọc sông Ngũ Huyện Khê, cụm công nghiệp Phú Lâm có nước rỉ rác chảy thẳng ra sông;

Tổ chức thu gom, xử lý toàn bộ chất thải rắn, chuyển giao cho đơn vị có chức năng xử lý đúng quy định; chấm dứt ngay tình trạng thải chất thải rắn bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường.

Tiếp tục tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân; đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra; thúc đẩy có hiệu quả cơ chế xã hội hóa đầu tư xây dựng các công trình xử lý nước thải, chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn

Cần khẳng định rằng bảo vệ môi trường các lưu vực sông trách nhiệm trước tiên thuộc về các địa phương trên lưu vực. Nếu không có sự vào cuộc mạnh mẽ, quyết liệt của các địa phương, chúng ta khó có thể đạt được mục tiêu đề ra về nâng cao chất lượng môi trường lưu vực.